Damızlık Tavuk Kümeslerinin Dezenfeksiyonu

Hosam Amro, Senior Manager Technical Service, Cobb Europe LTD

Giriş

Çiftlik  yıkama, temizlik ve dezenfeksiyonu, sağlıklı damızlık sürüler yetiştirmenin vaz geçilmez koşullarından biridir. Bundan, sadece  çiftliğin  toz, kir ve altlığının uzaklaştırılması anlamı çıkarılmamalıdır. Beraberinde hastalıklaın bir sonraki sürüye taşınmasını önleyecek, her tütlü tedbirin alınması da gereklidir. Kümes içindeki tüm yüzeylerin yıkanıp temizlenmesinden sonraki adım, mikroorganizmaların yeni sürüye geçişini  ortadan kaldıracak, dezenfeksiyon işleminin yapılmasıdır. Temizlik, hijyen ve dezenfeksiyondaki başarını “Hepsi içeri - hepsi dışarı” yani tek çiftlik, tek yaş grubu yetiştirmekle doğrudan ilişkili olduğu unutulmamalıdır.

Dezenfeksiyon

• Dezenfeksiyona başlamadan önce, personel temiz, koruyucu giyisiler içinde   çiftlikteki tüm temizlenecek yerleri gözden geçirmelidir. Bu inceleme, kümes ve ekipmanlar kuruduktan sonra, aydınlık bir ortamda yapılmalıdır.
• Dezenfeksiyon, tavan ve duvarların üst kısmından tabana doğru ve kümesin gerisinden ön tarafına doğru yapılmalıdır. Dezenfektanların çoğu suda çözünür olduğundan, etki süresi, çözeltinin yüzeylerde kuruması ile bite. Köpüklü dezenfektanlar ise, çözeltinin kuruma süresini uzattığından, dezenfektanın mikroorganizmaları yok etme sürecini de uzatmış olur. İyi bir dezenfektan uygulamasının, ortamdaki mikrobiyal yoğunluğu %90 oranında azaltacağı bilinmelidir.
• Tüm amaçları karşılayacak tek bir dezenfektandan bahsetmek mümkün değildir., bölgedeki hastalık etmenlerinin göz önüne alınarak, bağımsız testlerle etkinliği kanıtlanmış, dezenfektanlar seçilmelidir. Dezenfektanların çoğunun etkili olduğu sıcaklık 20°C’nin üzeridir. Sulandırma oranı ve su sıcaklığı ile ilgili üretici firma önerileri dikkate alınmalıdır.
• Ortamdaki organik maddelerin, pH’ın aşırı düşük ve fazla olmasının, sudaki sabun kalıntısı ve mineral miktarlarının, dezenfektanların etkisini  sınırladığı bilinmelidir. Sıcak dezenfektan çözeltilerinin, soğuk olana kıyasla daha etkili olduğu  da unutulmamalıdır. Bu özellikle pürüzlü yüzeyler için önemlidir. Bunların yanında, kullanılan dezenfektanın uygulanacak yüzeyler için paslanmaya neden olup olmayacağının da göz önünde bulundrulması önemlidir.
• Formaldehit ve formalin sağlık ve güvenlik açısından riskli kimyasallardır. Kullanımı açısından yasal sınırlamanın olmadığı yerlerde solunum maskesi, koruyucu ekipman ve giyisilerle uygulama yapılmalıdır.
• Formalin özellikle organik madde varlığında geniş etkiye sahip bir dezenfektandır. %4’lük formalin çözeltisi (ticari formalin %37.5 oranında olup, 1:8 oranında suyla seyreltilir),  çözelti içine propilen glikol katılarak, formaldehit buharının pürüzlere, çatlak ve yarıklara nüfus etme gücü artırılabilir. Ortam neminin %70-80, sıcaklığının da  21°C olması, fümigasyonun başarısını artırmaktadır. Formaldehit tabletleri kullanmak ta mümkündür. Ne kadar tabletin  gerektiği, üretici firma önerileri dikkate alınarak belirlenmelidir. Dezenfeksiyon işleminin son etabında, yüzeylerin püskürtme şeklinde düşük basınçlı eşit miktardaki formalin ve su karışımı ile dezenfekte edilmesi düşünülmelidir.
• Zemin alanların dezenfeksiyonu: Kümes ve bina çevresindeki alanların tam anlamıyla dezenfeksiyonu mümkün değildir. Bu alanlarda toprağın 10 -15 cm kazılarak üstünün plastik bir örtü ile kaplanıp, formalin veya metal bromid ile fümige edilmesi uygulamalardan birisidir. Formalin gazının ancak yüzeydeki patojenleri yok edeceği, 2 cm derinden fazlasına etki etmeyeceği akılda tutulmalıdır.

Doğrulama

Yeni sürünün girişi, yapılan temizlik ve dezenfeksiyonun etkinliğinden emin olduktan  yapılmalıdır. Bu ise, alınacak örneklerin bakteriyolojik testlerinden  sonra anlaşılır. En iyi örnek alım zamanı, yüzeylerin kuruduğu dezenfeksiyon işleminden 2-3 gün sonrasıdır. Bununla birlikte, temizlik ve dezenfeksiyon işleminin tamamlanması ile yeni sürü girişi arasında  14 günlük bir ara verilmesinin, biyogüvenlik açısından  önemli olduğu unutulmamalıdır.

Alınan örneklerde  bir santimetrekaredeki toplam canlı bakteri sayısına bakılır (TVC/cm²).  TVC örneklemelerinde kullanılacak, besi ortamına ekim yapmak veya aerobik petrifilm sayımı gibi, güvenli yöntemler vardır.  Her kümes veya ekipmandan en az  10 örnek almak gereklidir. Sayımlarda iç yüzeylerde santimetrekarede 100 den, dış ortamdaki zeminlerde ise  1000 den  daha fazla canlı bakteri olmamalıdır (100  ve 1000 TVC/cm²). Salmonella spp  için tamponlanmış peptonla zenginleştirilmiş ortama, temiz daldırılılmış süngerler kullanılarak, daha geniş yüzeylerden sürüntü (swab)  örnekleri almak gerekir. Salmonella testlerinde sonucun sıfır çıkması gerektiği unutulmamalıdır.

Sonuç

Uygulamada, saha koşullarında, iç ve dış alanların tam analamıyla sterizilazyonunun mümkün olamayacağı bilinmeli, ancak elden geldiğince riski azaltmak amaçlanmalıdır. İyi planlanmış bir temizlik ve dezenfeksiyon proğramı ile , biyogüvenlik önlemlerinin birlikteliği sayesinde, başarılı bir damızlık yetiştiricilği mümkündür. Sürüler arasındaki temizlik ve dezenfeksiyon, aynı zamanda hayvan refahı ilkeleri açısından ve  ırkın genetik potansiyelinin açığa çıkması  için de gereklidir.

Kaynak: Cobb-Vantress

Kimyasal bir dezenfektan kullanılıyorsa, uygun kişisel koruyucu ekipman gereklidir

Kaynak: Cobb-Vantress

Numune alımı öncesinde kümeslerin kurumasına izin verecek 2-3 günlük bir süre tanıyın.

Kaynak: Cobb-Vantress

Mikroorganizma tipini tanımlamak için kültür yapılması

Kaynak: Cobb-Vantress